Actief leren met "Versla de virussen!"

Game: Versla de virussen!

Het immuunsysteem wordt door examenleerlingen Havo en VWO vaak gezien als een lastig onderwerp. Wil jij op een leuke en ontspannen manier de verschillende onderdelen van de afweer leren kennen? Ga dan de strijd aan met elkaar in Versla de Virussen!

Doel

Het doel van dit spel is, zoals de titel als zegt: het verslaan van de virussen. Het is een soort interactief kaartspelletje waardoor de leerlingen de bezigheid als iets ontspannends zien en ze even een rustmoment tussen het leren door hebben. Om het spel nog wel educatief te houden, hebben we er een onderwerp aan gekoppeld dat werd aangegeven als een lastig onderwerp: het immuunsysteem. De verschillende onderdelen van het immuunsysteem komen hier in terug (denk bijvoorbeeld aan aangeboren immuunsysteem, adaptief immuunsysteem, cellulaire immuniteit, humorale immuniteit etc.), maar omdat de focus niet zal liggen op het onthouden van deze termen, zal het niet als studielast gezien worden. Doordat de leerlingen op een ontspannen manier met een lastig onderwerp bezig zijn, zullen ze onbewust nog wat leren van het spel of het zal een discussie oproepen aan het eind waardoor ze alsnog informeel over het onderwerp kunnen leren. Op deze manier wordt leren leuk!

Onderwijsvorm

Aangezien de leerlingen in het ochtendprogramma een lange zit hebben, wilden we ze aanvankelijk lekker even laten bewegen en rondlopen om even uit de sleur te breken. Als eerste kwamen we op het idee van een levend stratego gekoppeld aan hetzelfde onderwerp. Toen we dit idee gingen uitwerken met z’n allen, bleek al snel dat dit toch enige complicaties met zich mee zou brengen. Bij levend stratego heb je twee teams met een rangorde (een hoge kan een lage rangorde verslaan, en de laagste kan de hoogste weer verslaan). Toen we dit wilden vertalen in termen van de immunologie, bleek dat er in het immuun systeem makkelijk een rangorde te creëren was, maar voor het virus als tegenstander niet. Toen bedachten we dat we dan twee gelijke teams moesten maken (immuunsysteem 1 tegen immuunsysteem 2), maar dit vonden we dan weer niet realistisch genoeg, waardoor de leerlingen er juist een misopvatting van konden overhouden.

Om toch het bewegingselement er in te houden, hebben we vervolgens gevarieerd met een ander onderwerp voor levend stratego (voedselweb), het afleggen van een parcours gekoppeld aan een ander onderwerp (moleculen, eiwitten, cellen), maar ook dat was niet meteen doorslaggevend voor ons. Het idee van levend stratego (wedstrijdelement) en immuunsysteem bleef aan ons knagen.

Toen kwamen we op het idee van het spel “weerwolven” en dat te koppelen aan het immuunsysteem. Hierbij gaat het actieve aspect weg, aangezien dit spel zittend in een kring gespeeld wordt, maar het onderwerp in een spel wel goed tot uiting zou komen. We zouden het spel in een ander klaslokaal kunnen organiseren, waardoor ze nog even een stukje kunnen lopen tussendoor. Wat van cruciaal belang is, is dat de leider van het spel (de verteller) erg goed kan vertellen, waardoor het spel extra spannend wordt. Het verhaal en uitleg staat beschreven, dus dan zou het spel verder voor zich moeten spreken.

Dit idee sprak ons allemaal wel aan, dus werd het tijd om taken te verdelen. Joyce en Anneriek hadden als enige twee wel een redelijke kennis over het immuunsysteem, dus aan hun de taak om de karakters van het oorspronkelijke spel weerwolven om te zetten in onderdelen van het immuunsysteem. Lise kreeg als taak het verhaal van weerwolven te vertalen in het thema van het immuunsysteem en Masja zou zich bezighouden met de vormgeving van de kaarten. Uiteindelijk heeft Lise ook een deel van de vormgeving gedaan (voorkant van de kaarten) en heeft Masja zich nog bezig gehouden met de vormgeving van de spelregels. Het verslag werd in elkaar gezet door Joyce en Anneriek heeft een korte intro voor het spel geschreven.

Leersituatie

De leerlingen zitten in een kring en de verteller loopt rond buiten de kring. De spelregels staan verder duidelijk beschreven in het spel, maar het is de bedoeling dat elke leerling een karakterkaart krijgt. Deze kaart mogen ze niet aan iemand anders laten zien! Het doel van het spel is dat de gezonde cellen en immuuncellen de virussen verslaan, door verdachten aan te vallen. Als dit idee in het achterhoofd gehouden wordt, dan kan de begeleider/verteller er verder mee aan de slag, aangezien het complete verhaal in het spel zit en de spelregels ook.

Vormgeving

Voor de kaarten van het spel hebben we ervoor gekozen om hetzelfde formaat aan te houden als die van het originele spel weerwolven, ongeveer 8 cm bij 8 cm. Op het internet kwamen we een hele verzameling cartoonachtige plaatjes van cellen en virussen tegen. We konden ze gebruiken, want ze vallen onder de Creative Commons licentie. Lise heeft in de stijl van het plaatje van het virus de overige karakters ontworpen in Photoshop. Hierbij heeft ze geprobeerd bepaalde kenmerken van de cellen weer te geven (zoals de vorm die een macrofaag aanneemt tijdens fagocytose).  

De achtergrond hebben we simpel en strak gehouden, omdat de karakters al vrij druk waren. Bij de gezonde cel en het griepvirus hebben we gekozen voor een andere kleur achtergrond. Rood voor het virus (slecht!) en een beetje groenig voor de gezonde cel (goed!).

Verder wilden we de spelers een beetje informatie meegeven op het kaartje. Er staat dus een korte uitleg van het karakter op. Dit staat in een bruin kader dat dezelfde kleur heeft als de rand van de kaart. Zo is het geheel rustig en in evenwicht.

De achterkant van de kaarten heeft dezelfde strakke achtergrond als de voorkant, maar dan in een bruintint. Dit om het een geheel te laten zijn. We wilden graag de titel van het spel, ‘Versla de virussen’, op de achterkant hebben staan. Je ziet hieronder verschillende ideeën.

Het eerste ontwerp vonden we een beetje kinderachtig. Toen kwam de cartoon die je op het plaatje ernaast ziet in beeld. We vonden de bruintinten goed passen bij de achtergrond. Ook vonden we het plaatje goed passen bij het idee dat iedereen zijn ogen goed open moet houden om de virussen te vinden. Hier overheen hebben we toen de titel van het spel gezet met het woord ‘virussen’ in kapitaal en roodgekleurd zodat je duidelijk ziet dat de virussen slecht zijn en dat het spel daar om draait.

De spelers krijgen naast een karakterkaart ook een A4-blad met daarop alle karakters kort uitgelegd en ook het spelverloop. We vonden het mooi om dit passend op een A4 te krijgen, zodat je niet steeds je papier hoeft om te draaien. Dit heeft Masja gemaakt met Excel.

Eindresultaat

Kaarten voorkant:

Kaarten achterkant: